Nadat ik ontbeten heb, nestel ik me achter de pc en scroll langs de tweets die er sinds vannacht bijgekomen zijn. Hier en daar klik ik een nieuwsbericht aan, 90% sla ik over, en dan zie ik een tweet van @chrisklomp voorbijkomen die mijn nieuwsgierigheid wekt: ‘Recidive op gevangeniseiland schommelt rond de 30 procent. In rest Noorwegen ongeveer rond de 70 #bastoy‘. Ik heb een fascinatie voor/tevens afkeer van gevangenissen en heb dan ook aardig wat docu’s* over dit onderwerp bekeken. Eigenlijk was ik vandaag van plan om m’n huis een flinke beurt te geven en een rondje lege flessen te lopen, maar na de afwas hou ik het voor gezien en kruip achter de monitor. Een eilandje in de verte doemt op, de wijze woorden van Bear Heart verschijnen op het scherm, twee mannen nemen een duik in het koude water: ‘Det er tvers igjennom frisk!’ Dit is het begin van Bastøy, een documentaire over een Noors gevangeniseiland.
Klik op de foto voor een groter formaat
‘Er zitten verkrachters, smokkelaars en moordenaars, agressieve mensen, mensen die voor diefstal zitten, alles door elkaar heen’, zegt Michael, die drie jaar heeft gekregen voor een poging tot moord. Hij is een van de 115 gevangenen en maakt meteen duidelijk wat hij met een seksdelinquent zou doen als hij daarmee in een gesloten gevangenis had gezeten. Hier geen tralies voor de ramen, de bewakers zijn ongewapend. Er is veel meer vrijheid, iets waar de meeste mannen in het begin moeite mee hebben, ze zijn niet meer gewend om zelf na te denken, om beslissingen te nemen. Mooie documentaire van Michel Kapteijns, een film over straffen waarbij de essentiële vraag is: worden mensen beter van een gevangenis?
Marjelle
‘Behandel je een mens als een beest
dan wordt het een beest
behandel je een mens als een crimineel
dan wordt het een crimineel
behandel je een mens als een mens
dan wordt het een mens’
Bear Heart, 1996
Rechters willen ook zachtere aanpak crimineel Volkskrant 27-11-2012
PvdA: roer moet om bij ministerie van Justitite Volkskrant 27-11-2012
Slimmer straffen beter dan sluiten gevangenissen L1NWS 22-11-2012
Veel gevangenissen gaan dicht NOS.nl 21-11-2012
Nee, dat is maar de vraag of mensen er beter van zullen worden.
Slachtoffers zien wel graag ‘gerechtigheid’, en een vorm van vergelding.
En het wordt natuurlijk ook als afschrikkend voorbeeld gezien, om crimineel gedrag te ontmoedigen. Ook hierbij is de vraag of dat echt werkt…
Klopt, vaak komen ze er slechter uit omdat gevangenissen een kweekplaats zijn voor criminelen. Sowieso, als je mensen domweg opsluit en er niets mee doet, ze vervolgens jaren later weer vrijlaat nadat ze tig uur per dag knijpers (o.i..d.) in elkaar hebben gezet en niet meer weten hoe ze in de normale maatschappij moeten functioneren, niet meer gewend zijn aan verantwoordelijkheid nemen, etc., er wordt steeds voor je gedacht, dan verbaast het me niet dat het recidivepercentage in West-Europa rond de 70 ligt.
Qua afschrikwekkend voorbeeld, kijk maar naar de VS bv. waar de gevangenissen overvol zijn en in sommige staten de doodstraf bestaat, het werkt niet. Ondanks dat politici ook in Nederland steeds elkaar proberen te overtroeven met kreten als ‘nog harder aanpakken’, ‘we gaan ze keihard, loeihard, megahard aanpakken’, etc., etc. Spierballentaal zonder inhoud of fundament.
Blijft een moeilijk vraagstuk. Sommige mensen zijn onverbeterlijk, anderen weer wel voor rede vatbaar.
Het is zeker een lastig probleem, zie ook mijn reactie aan Bart.
Mooi verhaal Marjelle …. wat zou de vader van een Marianne Vaatstra hier nou van vinden ?
Ik weet niet wat hij zou vinden, Henk, hij is haar vader, en dan is het begrijpelijk en heel menselijk dat je heel anders naar dit soort dingen kijkt. Maar het gaat hier vooral om de vraag ‘helpt het om mensen jarenlang in de gevangenis weg te stoppen en vervolgens opeens weer vrij te laten?’, ‘is dat effectief?’, ‘doen ze het daarna nooit meer?’, ‘is de maatschappij werkelijk veiliger (geworden)?’. Iets heel anders is de vraag ‘wat vindt/wil een slachtoffer of wat vinden de directe betrokkenen ervan?’. Als je er persoonlijk bij betrokken bent, heel dichtbij staat dan gelden heel andere dingen, al verschilt ook dat per persoon.
Allereerst zal het eeuwenoude dilemma moeten worden opgelost of we mensen opsluiten om de veiligheid te waarborgen of om de dader te laten boeten.
Ik denk dat het allebei wel een rol speelt. Wat ik dus ook belangrijk vind is: hoe komt iemand er na zoveel jaar gevangenis uit? Hij/zij is niet meer gewend aan een leven in de maatschappij, komt van de ene dag op de andere dag vrij en dan… Veel contacten zijn weggevallen, soms allemaal, hoe vind je een baan met een strafblad, etc., hoe voorkom je (dan) dat iemand weer op het criminele pad belandt. Helemaal voorkomen kan natuurlijk nooit, maar 70% vind ik wel een heel hoog cijfer, dan is er toch echt iets mis met het systeem.
Ik denk dat het eiland de belangrijkste rol van een gevangenis vervult, namelijk het fysiek verwijderen van criminelen uit de samenleving. Het grotere gevoel van vrijheid (vanwegen het gebrek aan tralies, enz ) zorgt ervoor dat er een meer ontspannen sfeer heerst. Niettemin kunnen vluchtgevaarlijke criminelen, vooral tbs’ers, hier niet terecht. Ik had altijd als fantasie dat NL een stuk van Novaya Zemlya zou leasen van de Russen en daar een deels ondergrondse maar verder geheel open gevangenis zou neerzetten. De duizend kilometer radioactive toendra en ijszee rondom voldoen om vluchten tegen te gaan, zeker als schoenen niet voorhanden zijn in de instelling 🙂
Zeker heerst er o.a. daardoor een meer ontspannen sfeer, ook doordat de bewakers ongewapend zijn. Ik heb begrepen dat er nog nooit iemand vandaan gevlucht is. 😉 Dan heb je heel andere fantasieen dan ik, alleen al de ijzige kou zou me de adem/pas afsnijden.
het grappige is dat er wel mannen zitten die een lichte vorm van TBS hebben.
er lopen nogal veel weirdo’s rond, maar ook zij krijgen de ruimte en worden elke dag gegroet door de andere gevangenen.
het mooie van het ontbreken van opgekropte agressie is dat er ‘ruimte’ ontstaat.
Leuk dat je even reageert op m’n blog, Michel. Geeft mij meteen de kans om nu tegen de maker zelf te zeggen dat ik Bastoy een mooie documentaire vond. 🙂
Ingewikkelde materie lijkt me. Richting heropvoedingskampen?
Eens, ingewikkelde materie. Ik krijg een nare associatie bij de term heropvoedingskamp, maar mss bedoel je er iets anders mee? Ik geloof zelf niet zo in drillen, afbeulen en ego’s breken.
Hier (in Balstoy) worden mensen begeleid in de laatste fase van hun straf en leren ze om weer verantwoordelijkheid te nemen en met elkaar en zichzelf om te gaan in voorbereiding op de vrije maatschappij, maar van een ‘heropvoedingskamp’ is geen sprake.
Ook ik heb er een nare associatie mee. Maar ja dat geld ook voor gevangenissen. Lijkt me beiden helemaal geen pretje.
We zijn het helemaal eens.
Bedankt voor je like, Geedebee.
En voor die van jou, Blew. 😉